Tuy có chung ý nghĩa, nhưng phong tục Tất niên ở mỗi miền Bắc – Trung – Nam lại có những sắc thái riêng biệt, phản ánh phong cách sống và truyền thống văn hóa đặc trưng của từng vùng. Hãy cùng tìm hiểu Tất niên là gì và khám phá phong tục Tất niên độc đáo của ba miền đất nước trong nội dung của bài viết dưới đây nhé!
Tất niên là gì, tổ chức vào ngày nào?
Tất niên là một phong tục truyền thống lâu đời của người Việt, đánh dấu thời điểm kết thúc năm cũ và chuẩn bị bước sang năm mới. Trong tiếng Hán – Việt, “Tất” nghĩa là hết, “Niên” là năm, nên “Tất niên” có thể hiểu đơn giản là lễ cuối năm.
Lễ Tất niên thường được tổ chức vào chiều hoặc tối ngày 30 Tết (hoặc 29 nếu năm thiếu). Tuy nhiên, tùy vào điều kiện thời gian và hoàn cảnh gia đình, nhiều nơi có thể tổ chức lễ Tất niên sớm hơn vài ngày, đặc biệt là ở cơ quan, doanh nghiệp hay những gia đình có người đi xa.
Lễ Tất niên thường gồm hai phần chính:
- Phần lễ: Làm mâm cơm cúng gia tiên để tỏ lòng thành kính, tri ân tổ tiên và cầu mong một năm mới suôn sẻ.
- Phần hội: Là dịp để cả gia đình sum họp, cùng nhau ăn bữa cơm cuối năm, chia sẻ chuyện cũ, chúc nhau những điều tốt lành cho năm mới.
Vậy Tất niên là gì? Thực chất, đây không chỉ là nghi lễ tâm linh, mà còn là dịp để gắn kết các thế hệ trong gia đình, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” và mong cầu khởi đầu an lành. Do đó, Tất niên cũng được xem là một trong những phong túc, tập quán cần được giữ gìn của người Việt.
Vì sao nên tổ chức tất niên vào dịp cuối năm?
Dưới đây là những lý do vì sao chúng ta nên duy trì và tổ chức Tất niên vào thời điểm đặc biệt này:
- Tổng kết, tri ân và khép lại một năm đã qua: Lễ Tất niên là dịp để mỗi người, mỗi gia đình nhìn lại chặng đường một năm cũ với những thành công, khó khăn đã trải qua. Đây cũng là thời khắc thể hiện lòng biết ơn đối với tổ tiên, ông bà, những người đi trước – những người luôn được tưởng nhớ qua mâm cơm cúng Tất niên.
- Cầu mong khởi đầu tốt lành cho năm mới: Buổi lễ không chỉ khép lại năm cũ, mà còn mang tính cầu chúc: mong năm mới đến sẽ bình an, may mắn, mọi điều hanh thông. Nhiều gia đình tin rằng làm lễ Tất niên chu đáo sẽ mang lại vận khí tốt cho cả năm tới.
- Tăng sự gắn kết giữa các thành viên trong gia đình: Giữa nhịp sống bận rộn, Tất niên là dịp hiếm hoi để các thế hệ sum vầy bên mâm cơm cuối năm, chia sẻ kỷ niệm, cùng nhau trò chuyện, chúc Tết. Khoảnh khắc ấy tạo nên sự ấm áp, gắn bó và yêu thương.
- Duy trì nét đẹp văn hóa truyền thống: Việc tổ chức Tất niên giúp gìn giữ những giá trị truyền thống của dân tộc: đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, lòng hiếu kính với tổ tiên và phong tục tập quán đặc trưng của từng vùng miền. Đây cũng là dịp để nhiều trẻ em hiểu hơn về Tất niên là gì và vì sao ngày này thường được tổ chức vào cuối năm.
Phong tục tổ chức tất niên ở ba miền
Ở Việt Nam, tùy vào từng vùng miền mà lễ Tất niên sẽ được tổ chức khác nhau. Dưới đây là chi tiết các phong tục trong ngày Tất niên của từng vùng miền mà bạn có thể tham khảo.
Tất niên ở miền Bắc
Ở miền Bắc, lễ Tất niên được xem là một nghi thức quan trọng và mang đậm nét truyền thống, thường được tổ chức vào chiều hoặc tối ngày 30 Tết. Đây là dịp để gia đình sum họp, tiễn đưa năm cũ và đón chào năm mới trong không khí ấm cúng, trang trọng.
Trước lễ cúng, các gia đình thường dọn dẹp, trang trí nhà cửa thật sạch sẽ với quan niệm “năm mới đến phải tươm tất, hanh thông”. Mâm cúng Tất niên là gì cũng được chuẩn bị chu đáo với những món ăn truyền thống như gà luộc, bánh chưng, giò lụa, nem rán, canh măng, thịt đông và không thể thiếu dưa hành. Sau khi thắp hương cúng tổ tiên, cả gia đình cùng nhau quây quần bên mâm cơm tất niên.
Đây không chỉ là lúc để ăn uống, mà còn là khoảnh khắc mọi người trò chuyện, ôn lại chuyện cũ và gửi gắm hy vọng cho năm mới. Ở một số vùng quê, lễ Tất niên còn gắn liền với các hoạt động văn nghệ dân gian như ca trù, chèo hoặc những trò chơi truyền thống trong đêm 30. Điều này tạo nên không khí vừa thiêng liêng vừa vui tươi mang đậm đặc trưng của miền Bắc.
Tất niên ở miền Trung
Ở miền Trung, lễ Tất niên được tổ chức với không khí trang nghiêm nhưng cũng rất ấm cúng và gần gũi. Người dân nơi đây coi trọng việc thờ cúng tổ tiên, nên mâm cỗ tất niên thường được chuẩn bị kỹ lưỡng, dù không quá cầu kỳ. Các món ăn quen thuộc trong mâm cúng có thể kể đến như bánh tét, thịt luộc, dưa món, nem chua, giò lụa và một vài món đặc sản địa phương.
Ngoài ra, người miền Trung rất chú trọng việc dâng hương, dọn dẹp bàn thờ gia tiên, trang trí nhà cửa gọn gàng, sạch sẽ để chuẩn bị đón Tết. Buổi cúng tất niên thường diễn ra vào chiều 30 Tết, sau đó là bữa cơm gia đình quây quần, nơi mọi người cùng ăn uống, trò chuyện, chia sẻ những chuyện đã qua trong năm và gửi lời chúc tốt lành cho nhau.
Ở một số nơi, sau bữa cơm tất niên là gì còn có tục lì xì sớm cho trẻ em hoặc mừng tuổi ông bà để cầu chúc sức khỏe, may mắn. Phong tục Tất niên ở miền Trung không quá phô trương nhưng lại thấm đượm tình cảm gia đình và giữ gìn nét đẹp truyền thống đặc trưng của vùng đất đầy nắng gió này.
Tất niên ở miền Nam
Ở miền Nam, phong tục tổ chức Tất niên mang không khí vui tươi, rộn ràng và có phần phóng khoáng hơn so với hai miền còn lại. Lễ Tất niên thường diễn ra vào chiều tối ngày 30 Tết, tuy nhiên nhiều gia đình hoặc cơ quan có thể tổ chức sớm hơn để tiện cho việc nghỉ ngơi và sum họp.
Mâm cúng Tất niên là gì của người miền Nam không thể thiếu những món đặc trưng như thịt kho tàu (thịt kho trứng), canh khổ qua nhồi thịt – mang ý nghĩa vượt qua khó khăn, bánh tét, củ kiệu, dưa món… Sau khi làm lễ cúng tổ tiên, cả gia đình sẽ cùng nhau thưởng thức bữa cơm cuối năm trong không khí thân mật, đầm ấm.
Ngoài ra, người miền Nam thường có thói quen mua hoa Tết vào thời điểm này, đặc biệt là hoa mai, cúc vàng, mang về trang trí nhà cửa để thêm sắc xuân. Một số gia đình còn tổ chức tiệc tất niên linh đình, có hát karaoke, rượu vang và nhiều hoạt động vui chơi khác. Không khí Tất niên ở miền Nam vừa mang tính truyền thống, vừa gần gũi, cởi mở và hiếu khách đặc trưng của người dân phương Nam.
Nên tổ chức tất niên ở đâu?
Khi đã hiểu rõ Tất nhiên là gì ở từng vùng miền, việc lựa chọn địa điểm tổ chức ngày đặc biệt này phụ thuộc vào mục đích, quy mô và đối tượng tham dự buổi lễ. Dưới đây là một số gợi ý phổ biến và phù hợp với từng hoàn cảnh dành cho bạn.
Tổ chức Tất niên tại nhà
Đây là hình thức phổ biến nhất đối với các gia đình. Không gian quen thuộc, ấm cúng giúp tạo cảm giác gần gũi, thiêng liêng và gắn bó giữa các thế hệ. Tất niên tại nhà thường kết hợp với lễ cúng tổ tiên và bữa cơm sum họp cuối năm, rất phù hợp với giá trị truyền thống và tinh thần đoàn viên của người Việt.
Tổ chức Tất niên tại nhà hàng
Đối với các công ty, doanh nghiệp hoặc nhóm bạn bè, lựa chọn tổ chức tất niên tại nhà hàng là hợp lý, vì không gian rộng rãi, phục vụ chuyên nghiệp, không mất thời gian chuẩn bị. Đây cũng là dịp để tổng kết hoạt động trong năm, khen thưởng nhân viên và gắn kết tinh thần tập thể thông qua các chương trình văn nghệ, bốc thăm trúng thưởng, minigame,…
Tổ chức Tất niên ngoài trời hoặc tại resort
Với những tổ chức có điều kiện hoặc muốn tạo điểm nhấn đặc biệt, có thể tổ chức Tất niên theo dạng dã ngoại, picnic hoặc tại khu nghỉ dưỡng. Hình thức này giúp mọi người thư giãn sau một năm làm việc vất vả, đồng thời tạo không khí mới mẻ, sáng tạo và đáng nhớ. Hơn thế, đây là còn là nơi để các thành viên trong gia đình gần gũi nhau hơn, đặc biệt là các bạn nhỏ có thể có các nhìn tổng quan hơn về Tất niên là gì.
Đi tham dự lễ Tất niên có cần mang quà không?
Khi đi tham dự lễ Tất niên, việc mang theo một món quà tuy không bắt buộc nhưng lại là một cử chỉ rất đáng trân trọng, thể hiện sự lịch sự, chu đáo và tình cảm đối với gia chủ hoặc đơn vị tổ chức. Tùy vào hoàn cảnh và mối quan hệ, bạn có thể lựa chọn món quà phù hợp.
- Nếu đến dự Tất niên tại nhà người thân, bạn bè, món quà có thể là giỏ quà Tết, hộp bánh kẹo, trà, rượu vang hoặc một chậu hoa nhỏ mang không khí xuân.
- Trong trường hợp bạn là khách mời của một công ty hoặc đối tác, món quà nên mang tính trang trọng hơn như lẵng hoa, đặc sản vùng miền hay vật phẩm mang ý nghĩa tài lộc.
- Còn nếu dự tiệc Tất niên cộng đồng như hàng xóm, họ hàng, bạn chỉ cần mang theo một món ăn, đồ uống hoặc vài món nhỏ để chia sẻ cùng mọi người.
Nhìn chung, hiểu được Tất niên là gì bạn sẽ cảm nhận được rằng, Đây là dịp để các thành viên vui vẻ, gần gũi với nhau hơn. Dù giá trị vật chất của món quà không lớn, nhưng chính sự chân thành và tinh tế trong cách chuẩn bị sẽ giúp buổi gặp gỡ thêm ấm áp và đáng nhớ.
Tạm kết
Lễ Tất niên không chỉ đơn thuần là một nghi thức tiễn đưa năm cũ, mà còn là dịp để mỗi người Việt hướng về cội nguồn, gắn kết gia đình và chuẩn bị đón chào năm mới với tâm thế tích cực, an lành. Dù ở miền Bắc trang trọng, miền Trung mộc mạc hay miền Nam rộn ràng, mỗi phong tục Tất niên đều mang những giá trị văn hóa riêng. Hiểu Tất niên là gì sẽ giúp bạn có những kế hoạch đặc biệt để góp phần làm nên bản sắc đa dạng và sâu sắc của dân tộc.
- 15+ ý tưởng tặng quà Tết đơn giản nhưng ý nghĩa, sang trọng, thiết thực
- Tết là gì? Tại sao gọi là Tết Nguyên Đán? Ý nghĩa, nguồn gốc của Tết
- TOP 15 món đồ gia dụng làm quà Tết siêu ý nghĩa, độc đáo, ai cũng thích
*Sưu tầm:internet